Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
fusacht
fústar
fústráil
futa fata
fútráil
ga
gá
gábh
gabha
gabháil
gabhair
gabhal
gabhálach
gabháltas
gabhann
gabhar
gabhdán
gabhlach
gabhlán
gabhlánach
gabhlóg
gach
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
an ealaín a ghabhann le stiúradh eitleán
galar craicinn a ngabhann puchóidí nó goiríní dearga leis
duine a dhéanann rud le taitneamh dó agus ní ar airgead, duine gan mórán cleachtaidh ar rud ach ar breá leis a bheith ag gabháil dó
eaglais áirgiúil a ngabhann pribhléidí áirithe léi
aicíd ghéar thógálach a ngabhann fiabhras ard agus puchóidí léi a fhágann a lorg ar aghaidh duine
cruinneán leachta a mbíonn aer gafa ann; lampa beag gloine a dtagann solas leictreach as
cochall le hiasc gafa a thógáil as uisce
duine gafa, príosúnach
caitheamh déanta ar (éadach, airgead, caite); snoite, lom (críon caite); gafa thart, imithe (an tseachtain seo caite)
canadh, gabháil cheoil (cantain na n-éan)
déanamh, múnlú, cumadh (dán a cheapadh); socrú, gealladh (an rud a cheap Dia dó); síleadh, meas (ceapaim go bhfuil an ceart agat); stopadh, gabháil (ainmhí a cheapadh, liathróid a cheapadh)
ceardlann gabha agus teallach ann chun miotal a théamh
gabháil le héigean; cur isteach (ar dhuine); griogadh (ag déanamh concais orm a bhí sé)
gabháil de dhoirne ar dhuine
gabháil thart, rith (cursaíocht airgid)
dríodar fíona nó leanna; giosta nó gabháil; iarsmaí
fithis, an cúrsa a ghabhann árthach spáis thart ar an domhan, ar an ngealach etc.
tiubh ar a chéile, gar dá chéile; deacair gabháil tríd (coill dhlúth); dian, daingean
foraois a bhfuil an fás chomh tiubh sin inti gur deacair gabháil tríthi
an ealaín agus an eolaíocht a ghabhann le seoladh eitleáin
ciorcal samhailteach a ghabhann tríd an Mol Thuaidh agus an Mol Theas agus trí aon bhall eile is maith leat ar dhroim an domhain (Gabhann an príomhcheann acu trí Ghreenwich Shasana)
breoiteacht a ngabhann ardú teochta agus rith cuisle léi
breoiteacht thógálach cosúil le slaghdán fiabhrais, agus tinneas géag ag gabháil leis
greim; gabháil le foréigean
achrann, greim (chuaigh duán i bhfostú ann); gabháil, breith ar, greamú (fostaigh sa lúb é); duine a thógáil nó a choinneáil i seirbhís; rud a thógáil ar cíos (carr a fhostú)
breith ar (rud a ghabháil i do lámh); ceapadh (peil a ghabháil); lán baclainne (gabháil féir, mhóna); tógáil (áit duine a ghabháil); tabhairt faoi, oibriú ar (ag gabháil d'obair); greamú, tógáil (coirpeach a ghabháil); buachan (an lá a ghabháil); a thógáil chugat féin (páirt a ghabháil i rud); glacadh le (gabh mo leithscéal); glacadh, a theacht ar (ghabh tart é); dul, siúl (ag gabháil thar bráid; ag gabháil abhaile); teacht (gabh i leith); gléasadh (capall a ghabháil); rá, aithris (ag gabháil fhoinn, véarsaí); giosta
tugtha do bheith ag gabháil rudaí; santach
gabháil déanta air; i ngreim nó in achrann (gafa sa dris); faoi choinneáil (gafa i bpríosún); sáite i (gafa in obair); in áirithe nó faoi sheilbh (tá an líne, an suíochán gafa); gléasta, cóirithe (gafa go foirmiúil); inroinnte ar (tá B gafa in A)
obair gabha, obair mhiotail
cur i ngabhann nó i bpóna, locadh
galar tógálach ar eallach a ngabhann othrais leis
gabháil fhoinn trí léim in airde ón ngnáthraon gutha agus anuas arís
substaint a choipeann in arán nó i leacht beorach, gabháil
a dhéanamh glan nó éirí glan; íoc go hiomlán (fiacha a ghlanadh); gealadh suas (ghlan an lá); imeacht ar fad (glan leat amach as seo); réiteach (urlár a ghlanadh); putóga a bhaint as (iasc a ghlanadh); scrios (ghlan sé sinn); gabháil thar (ghlan sé an coirnéal, an claí)
gabháil ruda leis an lámh (beir greim air; rug sé greim muinchille orm); lán béil (cúpla greim feola; bain greim as an arán); cruachás (rug drochghreim air); smacht, ceannas (bíodh greim ar do chiall agat; tá greim daingean acu ar an tír); fostú (i ngreim sa talamh, i ngreim ag an eagla); freanga, ríog thinnis (tháinig greim i mo chliathán; greim an bháis); lúb fuála (greim snáthaide a chur i rud)
mír a léiríonn suíomh, go háirithe suíomh taobh istigh (i gcarr, sa chathair, thuas sa spéir, in áit eile); a léiríonn a bheith gafa (i ngaiste, in achrann sa dris); le foirm nó modh (i bhfoirm cú, i dteanga na tíre); le ballraíocht (i rang a dó, san arm); le feidhmeannas (i bhfeighil na bpáistí, i gceannas); le staid (i bhfiacha, ina luí, in uaigneas, i ngrá); le ham (go mall san oíche, go luath san fhómhar); i bhfrásaí dobhriathartha (i mbliana, in airde, in aice láimhe); le mianach áirithe (tá éirim ann, níl aon mhaith ann, tá céim bhacaí inti); le tomhas (tá cloch mheáchain, sé troithe, ann); le haicmiú nó rangú (níl ann ach amadán; tá sé ina shagart anois); le huimhreacha, ord etc. (ina scataí beaga, ina dhá leath); isteach (cuir i do phóca é, dul i bhfiacha); le hathrú staide (ag dul i bhfeabhas, i méid, i neart, in aois) i + a4 = ina; i + an = sa(n); i + ar3 = inar, i + ár2 = inár; i + na = sna
áit a fhágáil (d'imigh sé abhaile); éileamh (bhí an-imeacht ar eallach ann); cúrsa, trácht, gabháil thart (le himeacht aimsire, in imeacht míosa); siúl, ráta siúil (iad araon ar aon imeacht le chéile); géata, iompar (capall agus imeacht breá faoi)
gabháil timpeall i sruth (mar a dhéanann an fhuil sa chorp)
ceap nó bloc iarainn a n-oibríonn gabha air
ceann de na cearchaillí a mbíonn capall faoi chairt gafa eatarthu
cúis le rud a dhéanamh nó gan a dhéanamh; pardún (gabh mo leithscéal); sampla bocht (de rud)(an leithscéal scine seo)
súil ghafa in eangach; triopall torthaí ar aon ghas (mogall cnónna); meall (mogall súile)
dul gafa i mogaill
duine a ghabhann thart lena phaca ag díol earraí
damhsa bríomhar nó an ceol a ghabhann leis
béiceach, glaoch, gabháil fhoinn
greim tobann béil, mant (thug sé snap ar, bhain sé snap as, an úll); gabháil, ceapadh (tá snap maith aige); seal gearr (snap codlata); freanga, stangadh (bhain mé snap as mo dhroim); sclamh (thug sé snap orm)
(le cosán etc.) ar féidir gabháil tríd, sothriallta
(le capall etc.) gabháil, gléasadh
duine atá gafa le cúrsaí rialtais, go háirithe duine a chruthaíonn é féin tuisceanach oilte
