DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
cineál daoine; cineál ar leith ainmhithe nó plandaí
duine a thugann aire do thréad ainmhithe
claí nó fál nó a leithéid le daoine nó ainmhithe a stopadh
leacht a thálann ainmhithe baineanna ar a rudaí óga; an leacht seo ó bhó nó ó ghabhar a ólann daoine agus a úsáidtear i ndéanamh earraí déiríochta; sú bán ar bith atá cosúil le bainne
gort d'ainmhithe agus fál timpeall air; teach mór lom
cothú, ramhrú, tógáil ainmhithe
rudaí a itheann daoine nó ainmhithe, beatha; adhmad, substaint (bia a bhaint as caint)
bior chun ainmhithe a thiomáint
duine a mharaíonn ainmhithe le haghaidh bia; duine a ghearrann is a dhíolann feoil
éan creiche mór a mhaireann sa chuid is mó de ar chonablaigh ainmhithe
substaint mhiotalach a fhaightear in aolchloch, cailc, marmar agus coiréal (Tá gá ag daoine agus ag ainmhithe le cailciam chun a gcnámha agus a bhfiacla a neartú)
duine a itheann feoil duine; ainmhí a itheann ainmhithe dá chineál féin
cineál gráin a thugtar d'ainmhithe agus a úsáidtear chun leite a dhéanamh
fíoch feirge; craos, cíocras (confadh ocrais, confadh chun feola); drochghalar inchinne a thagann ar mhadraí agus ar ainmhithe eile agus a thig leis an duine a thógáil uathu má bhaineann siad greim as
staidéar ar na bealaí ina bhfásann agus a maireann ainmhithe agus plandaí
lapa éin nó cait; ordóg portáin; an chuid adharcach de chosa ainmhithe áirithe, ba, capaill, muca etc.
cás nó bosca do chearca nó d'ainmhithe beaga; camadh, lúb
cuing, ceangal; péire ainmhithe ceangailte dá chéile
ceann de na spící géara a fhásann ar ainmhithe ar nós na gráinneoige; bior nó spíon (mar a bhíonn ar dhris); biorán, pionna; bróiste
feithid bheag gan sciatháin a léimeann agus a mhaireann ar dhaoine agus ar ainmhithe
easpa soiléire, dofheictheacht; saighdiúirí (nó long nó eitleán) a chur ó aithne ar an namhaid; cleas lena gcuireann ainmhithe áirithe iad féin ó aithint ag a naimhde
ainmhithe feirme; éanlaith chlóis
scata éan nó ainmhithe nó daoine
leaba thuí faoi ainmhithe
ainmhí beag fiáin agus corp fada tanaí aige a mhaireann ar éin agus ar ainmhithe beaga fiáine eile
bia d'ainmhithe, fodar, foráiste
an fás glas a chlúdaíonn goirt agus páirceanna agus a n-itheann ainmhithe é
dul sa tóir ar ainmhithe chun breith orthu (mar spórt nó mar sprioc chreiche); an tóir féin (lá fiaigh, capall fiaigh); géim, creach
gan a bheith mínithe nó saothraithe ag an duine (ainmhithe fiáine, bláthanna fiáine); gan smacht (fear fiáin; páistí ag imeacht fiáin); díocasach (fiáin chun oibre); stoirmiúil (lá fiáin gaoithe)
staidéar ar conas a fhásann agus a mhaireann ainmhithe agus plandaí
bia d'ainmhithe (ar nós féar, coirce, etc.), farae
bia do chapaill nó d'ainmhithe eile, fodar, farae
gléas le breith ar ainmhithe nó ar éin, sás, dol
substaint bhog ghléineach a fhaightear as cnámha agus matáin agus craiceann ainmhithe agus a úsáidtear i mbianna áirithe nó mar ghliú
ainmhithe nó éin a bhítear a sheilg
an fireann nó an baineann i measc daoine agus ainmhithe; aon ghníomhaíocht nó aon cháilíocht a luaitear leis sin
ábhar lofa as glasraí nó as ainmhithe sa talamh
ithe féir atá ag fás (mar a dhéanann ainmhithe i bpáirc)
an chos taobh thuas den ghlúin nó a mhacasamhail ar ainmhithe, ceathrú (leis chaoireola)
clós d'ainmhithe; áit pháirceála do ghluaisteáin
ainmhithe, gluaisteán, a chur i loca; bád a chur ar ancaire; tathant (bia a locadh ar dhuine)
umar lataí d'ainmhithe i gcró chun bia a thabhairt dóibh ann
cineál de bhiatas mór a thugtar le hithe d'ainmhithe
eolaíocht a bhaineann le saol ainmhithe
an saol máguaird seachas mar atá déanta ag an duine (ar nós plandaí, ainmhithe, aibhneacha, cnoic etc.); buntréithe duine (an nádúr daonna) nó ruda (tá nádúr gainimh sa talamh sin); bá, cineáltas (lán de nádúr); an domhan saolta (dlíthe an nádúir; os cionn nádúir)
áras ina gcónaíonn éin, mar aon le roinnt ainmhithe beaga agus feithidí, agus a dtógann siad a rudaí óga ann (nead giorria, nead dreoilín; nead seangán); áras seascair ag duine; buíon, drong (nead bithiúnach)