Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
ursal
úrscéal
úrshaillte
urthosach
urú
úrú
ús
úsáid
úsaire
úsc
úscadh
úscra
úspaire
úspánta
uspóg
útamáil
úth
vacsaín
vacsaíniú
vaidhtéir
vaighid
vaigín
vaimpír
úsáid bain2 feidhm (rud a chur in úsáid, chun úsáide; tá mo lámh as úsáid); caitheamh (bia a úsáid); íde, cóireáil (is olc an úsáid a thug siad don leanbh) ► úsáideach aid1 ► úsáideoir fir3 ► úsáidí bain4
RELATED MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
mír a úsáidtear le huimhreacha (a haon, a dó, a trí, a ceathair déag, fiche a cúig, uimhir a sé)
briosca tanaí a úsáidtear chun comaoineach san Aifreann
péist a úsáidtear mar bhaoite
na litreacha ar fad a úsáidtear i dteanga agus iad in ord speisialta
brainse den mhatamaitic ina n-úsáidtear siombailí ginearálta, go mór mór litreacha, chomh maith le huimhreacha
planda a n-úsáidtear a shíol chun blas a chur ar arán
furasta a úsáid; gar do láimh; (le duine) garúil, deaslámhach
gás le boladh láidir a leánn in uisce agus a úsáidtear chun glantóireachta
púdar geal a dhéanann cloch aoil dhóite agus a ndéantar moirtéal nó suimint as, nó a úsáidtear in uisce chun ballaí a ghealadh
rath (bail ó Dhia ar an obair); cóir cheart (chuir sí bail ar a gruaig); an chaoi a bhfuil rud nó duine (cén bhail atá ort?); cóir, úsáid (an bhail a thug sé ar a leabhar)
leacht a thálann ainmhithe baineanna ar a rudaí óga; an leacht seo ó bhó nó ó ghabhar a ólann daoine agus a úsáidtear i ndéanamh earraí déiríochta; sú bán ar bith atá cosúil le bainne
bád iompair agus tóin leibhéalta uirthi a úsáidtear ar chanáil nó ar abhainn
leacht a dhéantar as tarra guail agus a úsáidtear i ndéantús ceimiceán
maireachtáil (an Té a bhí agus atá agus a bheas go brách); focal a úsáidtear chun cáilíocht, bail nó staid a lua le duine nó rud (bhí aimsir bhreá ann; tá sé go maith; dá mbeadh am agam; conas tá sé?; ní bhíodh sé ag obair; beidh sé ag súil leat; ní raibh sé ach bliain d'aois)
planda beag glas a fhásann in imeall uisce agus a úsáidtear le blas a chur ar bhia
stuif a úsáidtear chun blas a chur ar bhia, mar shampla, piobar, mustard, etc.
liathróid adhmaid a úsáidtear i gcluiche bollaí nó scidilí
ball troscáin a bhfuil clár leathan air agus cosa faoi, a úsáidtear le haghaidh béilí nó oibre nó imeartha; bia boird; taobh, imeall (bord na farraige); taobh báid nó loinge (teacht le bord, thar bord); clár loinge, deic (dul ar bord)
eorna nó grán eile a thumtar in uisce go bpéacann sé, agus a thriomaítear ansin go n-úsáidtear chun beorach é
slat tomhais; grád fiúntais a meastar rudaí leis (caighdeán ard maireachtála); tomhas faid, meáchain etc. a úsáidtear mar aonad chun cur síos ar fhad, ar mheáchain etc., eile
aolchloch bhog bhán a úsáidtear chun scríobh ar chlár dubh; cré chailce; marc cailce, teorainn (dul thar cailc le rud)
coirt crainn as an Áise a úsáidtear chun cineál spíosra a dhéanamh
bheith gléasta i (éadach, bróga, a chaitheamh); ithe, slogadh (bia, deoch, cógas, a chaitheamh); úsáid (snaois, tobac, a chaitheamh); diomailt, ídiú (ag caitheamh airgid, na haimsire); teilgean, radadh (cloch, dorú, a chaitheamh); scoitheadh, gearradh (léim a chaitheamh, cúinne a chaitheamh); druidim (ag caitheamh ó thuaidh); iallach (cé a chuirfidh an caitheamh orm?); briathar cúnta, á úsáid le briathra eile le riachtanas nó dualgas a léiriú (caithfimid a bheith sa bhaile faoin oíche; caithfear an t-airgead a fháil ar ais)
ainmhí mór agus muineál fada cuartha agus cruit nó dhá chruit air, a úsáidtear san fhásach mar ainmhí iompair nó marcaíochta
cineál ola agus boladh láidir uaithi a úsáidtear i gcógais agus i millíní leamhan
éadach garbh trom a úsáidtear i bpubaill agus i seolta etc., agus chun pictiúir a phéinteáil air
ainmhí mór crúbach a bhfuil moing agus eireaball fada air a úsáidtear chun marcaíochta, chun feithiclí a tharraingt, agus chun rásaíochta
substaint dhonn mhilis a fhaightear ó shiúcra agus a úsáidtear chun milseog nó le dath a chur ar bhia, etc.
a bhaineann le cineál aigéid a fhaightear in ola ghuail agus a úsáidtear mar dhíghalrán (aigéad carbólach)
substaint a fhaightear i gcealla plandaí agus a úsáidtear i ndéanamh réóin, plaistigh etc.
planda a bhfásann síolta spíosracha air a úsáidtear in arán agus i gcístí
corc agus cleití ar cheann de a úsáidtear i gcluiche badmantain
substaint a úsáidtear sa cheimic nó i bpróiseas ceimiceach i dtionscal
airgead a íoctar as úsáid maoine duine eile, a theach nó a charr mar shampla; cáin; luach (cíos an tobac)
péacán triomaithe crainn as na tíortha teo a úsáidtear mar spíosra
gás nimhneach buí-uaine agus boladh an-láidir uaidh, a úsáidtear chun tuartha agus chun uisce a steiriliú
aon rud a úsáidtear mar chlúdach
púdar déanta as pónairí an chrainn cacao; deoch a dhéantar leis an bpúdar seo (Úsáidtear an púdar freisin chun seacláid a dhéanamh)
caint os íseal leis an anáil agus na beola gan an guth a úsáid
meascán de shuimint, gairbhéal etc. a úsáidtear i gcúrsaí tógála
(sa ghramadach) modh den bhriathar a úsáidtear i gcás a mbeadh coinníoll i gceist
cineál gráin a thugtar d'ainmhithe agus a úsáidtear chun leite a dhéanamh
cóir leighis; cóir, úsáid, íde
cur ar leith le húsáid i gcomhair cúraimí naofa (eaglais a choisreacan); fíor na croise a ghearradh, beannú (uisce coisricthe; coisric thú féin)
gléas agus snáthaid mhaighnéadach ann a úsáidtear chun treo a rianú; imlíne, teorainn
adharc (corn óil); cupa ornáideach a úsáidtear mar dhuais
(cois in abairtí áirithe) ceann de na géaga a úsáidtear chun siúil; aon ní cosúil leis seo (cos boird, cos pota); clúdach coise (cos treabhsair); lámh, feac, sáfach (cos spáide, cos scine, cos casúir, cos fuipe); an chuid íochtarach (cos leapa)
éadach láidir cadáis agus patrún bláthach air a úsáidtear chun cuirtíní etc.
corróg, barr chnámh na leise; gléas le hanla crom a úsáidtear san innealtóireacht
blaosc chrua (crotal cnó); saghas caonaigh a úsáidtear le dath a chur ar olann
