EXACT MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
linn1 bain2 poll uisce, lochán beag; loch, farraige
linn2 bain2 am, tréimhse (cúrsaí na linne, idir an dá linn) ► le linn i rith, i gcaitheamh (le linn na hoíche, m'óige)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
féilire, i bhfoirm leabhair de ghnáth, a thugann eolas faoin aimsir agus faoi nithe a tharlaíonn le linn na bliana
a bhaineann linne (ár muintir, ár dtír)
duine, neach, beo (an beo agus an marbh); beatha (le linn mo bheo); feoil íogair faoi ionga
sileadh as súile le linn codlata
glanadh na scornaí le brú pléascach aeir as na scamhóga le linn slaghdáin
éide gan muinchillí a chaitheann sagart le linn an Aifrinn
cion nó candam tomhaiste de bhia etc. a fhaigheann daoine le linn éigeandála; liúntas, riar
céim shiúil, an fad idir dhá rian coise le linn siúil
ordú míleata do dhaoine fanacht ina dtithe le linn tráthanna áirithe
braon leachta; braon uisce ón tsúil le linn goil
le linn, i rith (ar feadh an lae); ar fhad, ar fud (ar feadh an bhóthair, ar feadh na tíre); chomh fada le (ar feadh m'eolais nó mo chuimhne)
coinneáil duine ina phríosúnach gan triail le linn éigeandála i dtír
san oíche, le linn na hoíche
cois, in aice (a dhroim le balla; druid anall liom); buailte ar (dá mbeadh ceirín leis; bhí srian lena theanga); i dtreo (bhí a aghaidh linn, ina luí le gréin; tá súil aige léi); ar feadh (thit sé le haill; thart le bun na gcnoc, ag imeacht le sruth); in éineacht (bhí mé ar scoil leo; ná caith an hata sin leis); i bhfabhar (bhí an t-ádh leis; ar mhaithe liomsa); in aghaidh, chuig (ná bí liom; chuir sé an gadhar leo); ar feadh tréimhse áirithe (le trí lá anois; tá sé anseo le fada); i gcomparáid (chomh buí le hór; i gcomórtas le Seán); de chuid (ní liomsa é; cara liom é sin); ag, i seilbh (an bhfuil do chóta leat?; bhí siúl géar linn); ar aghaidh (abair leat; d'imigh sé leis; isteach libh); le cabhair (daoradh le feall é; léirigh le sampla é); ag leanúint (tá costas, deifir, leis); de thoradh (ar crith le heagla, plódaithe le daoine; tá an donas air le bréaga); chun (le greann a dúirt sé é); i dtuairim (ní dóigh liom é; is beag leis é); chun, le haghaidh (tá siad le pósadh, cad a bhí le rá agam; tá obair le déanamh) le + a4 = lena; le + ar3 = lenar; le + ár2 = lenár
loch beag; linn nó log uisce
cosúil le (mar an eala ar an linn); i gcáilíocht (lena fáil mar chéile); le haghaidh (mar thús ar an obair); de réir (gach dalta mar a oiltear); ar nós (lá mar seo); ar an dóigh (déan mar is ceart é); tuairim ar (míle nó mar sin); an chaoi (sin mar is fearr é); amhail is (mar a bheadh deifir air); toisc, ar an ábhar (mar go bhfuil cúis leis); san áit (mar a bhfuil siad)
meabhrán; cuntas achomair ar chruinniú etc., a mheabhródh cad a tharla lena linn
sliogán cosanta do bharr na méire le linn fuála
drong mhíleata i measc an phobail agus iad traenáilte le cabhrú leis an arm le linn géarchéime
mír a chuirtear le focal a chríochnaíonn ar chonsan nó ghuta caol chun béim a chur air (ár gcairdene; linne é sin; beimidne ann)
tús saoil (le linn m'óige); bail nó cuma óg; daoine óga
pléadáil; díospóireacht (ag plé na ceiste; tá plé a chirt ann); déileáil, truc (ní tusa atá ag plé linn)
oscailt i rud nó tríd; spás folamh (poll eochrach, poll sróine; rud a chur i bpoll); cúil, carn (poll prátaí, gairbhéil, móna); log, linn (poll uisce, poll snámha); farraige (dul go tóin poill); pluais (poll róin, poll coinín); áit ghránna (poll dubh; cé a mhairfeadh sa pholl sin?)
taoide an-ard le linn lánré nó nuaré; tuile (rabharta feirge); raidhse, flúirse (bhí rabharta ar bhia againn)
cathaoir speisialta do rí nó do bhanríon, etc. le linn deasghnátha
loitiméireacht d'aon ghnó ar innealra, maoin etc., ag oibrithe, naimhde le linn cogaidh nó aon duine ar mian leis deireadh nó stop a chur le scéim nó cuspóir nó plean éigin
caint nó aitheasc a thugann sagart uaidh le linn Aifrinn, etc.
ainmhí beag mall agus sliogán cornánach ar a dhroim chun sleamhnú isteach ann le linn dainséir; ainmhí den saghas céanna ach é gan sliogán (seilide drúchta)
baint nó tarraingt le fórsa (shrac siad an t-éadach de; shrac an bád an t-ancaire); fadhbáil (táimid ag sracadh linn); babhta, tamall (sracadh breá codlata); neart, fuinneamh (fear a bhfuil sracadh ann)
torann a thagann as an scornach le linn codlata ó bheith ag análú tríd an mbéal agus tríd an tsrón
substaint bhán cosúil le plúr a fhaightear i bprátaí, i min bhuí etc.; ullmhóid de seo a úsáidtear chun éadaí a stalcadh le linn iarnála
líonadh agus trá na farraige dhá uair sa lá trí tharraingt na gréine agus na gealaí; tuile agus aife na farraige; sruth ag rith tríd an bhfarraige le linn tuile nó aife; tamall maith
druidim nó déanamh ar an áit seo; gabháil, gluaiseacht (tar an bealach seo; an dtiocfaidh tú linn?); sroicheadh, tarlú (tá an samhradh tagtha; tháinig a lá; teacht ar nead; tiocfar ort fós); foilsiú, nochtadh, fás (tháinig an síol; tháinig an leabhar amach; bhí na deora ag teacht); téarnamh (bádh eisean is tháinig mise); fás, forbairt (tháinig trua agam dó; tá an bláth ag teacht air; tháinig misneach dom); aontú (ní thagaim leat ann sin); bheith in ann (ní thig liom é a dhéanamh); sárú (ní ag teacht romhat é); trácht, lua (ós ag teacht thairis sin duit)
ábhar a dhóitear le linn searmanas creidimh le boladh breá cumhra a tabhairt
i ndiaidh uimhreacha; tréimhse seasca nóiméad (uair an chloig); am (den lá, den bhliain); spriocam (ar uair ár mbáis); linn (baois na huaire); ócáid, babhta (uair sa bhliain, uair éigin; an uair sin); aimsir, uain; oiread (dhá uair chomh fada leis)