Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
cábóg
cac
cáca
cácáil
cacamas
cách
cachtas
cad
cadás
cadhain
cadhan
cadhnaíocht
cadhnra
cadóg
cadráil
cadránta
caduaic
cafarr
cág
cágaíl
caí
caibheár
caibidil
cad mír cheisteach cén rud, céard (cad é sin? cad deir sé? cad is ainm duit?) ► cad chuige cén fáth, cén chúis, cad ina thaobh, cad mar gheall ar (cad chuige ar bhuail tú é?) ► cad é mar conas, cén chaoi (cad é mar tá tú?)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
focal (briathar béil); (gramadach) focal a insíonn cad a dhéantar nó a tharlaíonn (tar, imeoidh, shuigh, seasann etc.)
cén áit (cá bhfuil sé? cár chuir tú é?; cárb as duit?); cad, céard (cá air a bhfuil sé ag caint?); cé chomh (cá fhad, cá mhéad?)
cad é an duine nó an rud (cé hé sin? cén chaoi a bhfuil tú?)
cad, cén rud
go, go dtí, i dtreo (dul chuig, chun, duine); maidir le, i dtaobh, i leith (go maith chuig Laidin, chun Laidine); le haghaidh (réidh chun bainte; cad chuige é sin?); oiriúnach i gcomhair (má bhíonn an lá chun féir); i mbun (cliste chun oibre); ar tí (bhí mé chun é a rá léi)
moladh nó cúnamh i bhfocail a thugtar do dhuine nuair nach bhfuil a fhios aige cad is ceart dó a dhéanamh (glac mo chomhairle); treoir, tionchar (fanacht ar chomhairle d'athar); gasra a thagann le chéile chun ceisteanna a phlé agus socruithe a dhéanamh (comhairle baile, comhairle cathrach)
cén chaoi, cad é mar (conas tá tú? conas a tharla sé?)
casadh (cor i mbóthar, i rópa, cor a bhaint as giorria); corraí (gan chor); babhta (cor iomrascála); caitheamh amach (cor lín); cás (cora crua an tsaoil, cad is cor dó?); camhrú (tá cor sa bhainne, san fheoil); (le ceol, rince) ríl (cor ochtair, cor na sióg); ord (as cor)
díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?)
díobháil, caill; easpa, gá (díth céille; cad tá de dhíth ort?)
tarlú do (cad a d'éirigh duit?)
de bharr (mar gheall ar an taisme); i dtaobh, toisc (cad mar gheall air? ná déan é mar gheall ormsa)
líne a léiríonn cad é mar atá luach ruda ag dul suas nó síos thar thréimhse áirithe
tarlú do (cad d'imigh ar an airgead?); (iol ) cúrsaí, tarluithe (imeachtaí an lae, tús a chur ar na himeachtaí)
aigne, suíomh na smaointe; meon, claonadh (intinn oilc); aird (d'intinn a leagan ar rud); sprid (tá tógáil intinne ann); aidhm, cuspóir (cad tá ar intinn agat a dhéanamh?); tuairim (nílim ar aon intinn leat)
páipéar beag agus scríobh air (Greamaítear lipéid de bhuidéil, de bhoscaí etc. lena thaispeáint cad tá iontu nó ar bhagáiste agus ainm agus seoladh an úinéara orthu)
meabhrán; cuntas achomair ar chruinniú etc., a mheabhródh cad a tharla lena linn
mothú go bhfuil do cheann ag teacht thart is thart; speabhraídí (tá mearbhall dí air); buairt aigne (cad tá ag déanamh mearbhaill duit?); botún, dearmad (mura bhfuil mearbhall orm)
ach (cad a bheadh romham ná asal, cé a bheadh ann ná Seán)
gléas cosúil le feadán, agus scátháin nó lionsaí ann, a úsáidtear i bhfomhuireáin nó i dtrinsí féachaint cad tá ar bun lastuas
ádh, fortún (ní bheidh aon rath ar an tír feasta); beannacht (rath Dé ar an obair); flúirse (rath a dtorthaí); críoch, íde (cad é an rath a chuir tú ar an airgead?); maith (curtha ó rath aige)
solaoid, cás a thugtar le cásanna eile a léiriú; duine nó rud a fhónann mar phatrún le leanúint nó le seachaint (ní maith an sampla dá chlann é); cuid bheag de rud a léiríonn cad é mar shórt é an t-iomlán (sampla de mo chuid oibre); comhartha iontais (samplaí is míorúiltí); ainniseoir bocht
meall mór de mhíreanna bídeacha uisce nó oighir ar foluain sa spéir; néal bróin, scailp (cad é an scamall atá ort?); scannán (scamall ar bharr bainne, ar chrúba éin)
cur nó imeacht faoi sheol; fágáil calaidh; cur chun bealaigh (litir a sheoladh chuig duine); stiúradh, treorú (ag seoladh na mbó; cad a sheol anseo é?); rith, imeacht, cúrsa (chuir sé seoladh faoin scéal); ainm nó uimhir tí, sráide, baile etc. a bhfuil cónaí ar dhuine ann (m'áinm is mo sheoladh); cur i láthair an phobail (leabhar a sheoladh)
cúis, ócáid (siocair pheaca; cad é is siocair leis?); leithscéal (níl uaidh ach an tsiocair; an tsiocair scine seo)
ag obair (clog a chur ar siúl); ar bun, ag dul ar aghaidh, ag imeacht (cad tá ar siúl agaibh?)
mar gheall ar, maidir le (cad ina thaobh)
bruíon (le duine); tarlú (cad a thit amach?)
pictiúr san aigne, oipineon (tá tuairim agam; cad é do thuairim de?); barúil (is é mo thuairim é); amhras (ní chuirfeá faoina thuairim é)
tiomna, cáipéis dhlíthiúil a leagann amach cad tá le himeacht ar mhaoin duine tar éis a bháis
